جریان تحصن مجلس ششم چه بود؟

در جلسه ی محرمانه ای که روز سه شنبه دوم دیماه ۸۲ در منزل یکی از سران جریان اصلاحات برگزار شده بود، براندازان تصمیم گرفته بودند که بعد از اعلام نتایج تعیین صلاحیت ها از سوی شورای نگهبان، یک طرح چند مرحله ای را با هدف متشنج کردن فضای سیاسی کشور به اجرا بگذارند: استعفای دسته جمعی یکی از این برنامه ها بود. (۱)

به گزارش تارود به نقل از ره به ری در گزارش های قبل اشاره ای داشیم به مجلس ششم ، متحصنینی که آن قدر پر شور برای تحصن می رفتند که گویی تا حق خود را نگیرند نخواهند برگشت و با دیدن آنها  گمان می بردی استعفا کتبی را از قبل آماده کرده اند.

برای مثال در ذیل عکس محسن میردامادای را مشاهده می کنید که شال و کلاه کرده و چمدان جمع کرده و برای تحصن به سمت مجلس می رود.

همسرش زهرا مجردی وی را در این مسیر بدرقه می کند.

این تصویر در شب بعد از این ماجرا برای یکی از دوستان وی ایمیل شده و از طریق یکی از دوستان اصلاح طلب پیش از این منتشر گردیده و در حال حاضر در اختیار “ره به ری” قرار گرفته است

در این گزارش به صورت کامل تر به موضوع تحصن اصلاح طلبان در این مجلس خواهیم پرداخت:

سال ۱۳۸۲ و در آستانه انتخابات مجلس هفتم، در حالی که مجلس ششم در تصویب لایحه انتخابات مجلس و حذف نظارت استصوابی شورای نگهبان به شکل قانونی ناکام مانده بود، شخص خاتمی و یارانش به ویژه اعضای حزب مشارکت برای حذف اعمال صلاحیت شورای نگهبان راه دیگری انتخاب کردند. سکولارها تصمیم گرفتند با ایجاد یک فضای سنگین روانی برای شورای نگهبان و هیئت های نظارت آن، شکست در تصویب لوایح دوقلو را جبران کرده و به هر ترتیبی که شده، صلاحیت یاران مجرم خود را برای ورود به مجلس کسب نمایند. تا جایی که «محسن آرمین» محورهای اصلی استراتژی حزب مشارکت و سازمان مجاهدین برای انتخابات مجلس هفتم را «فشار بر شورای نگهبان برای جلوگیری از رد صلاحیت» اعلام کرد.

بر اساس گزارش محرمانه ای که روزنامه کیهان آن را منتشر کرد، در جلسه ای که روز سه شنبه دوم دیماه ۸۲ در منزل یکی از سران جریان اصلاحات برگزار شده بود، براندازان تصمیم گرفته بودند که بعد از اعلام نتایج تعیین صلاحیت ها از سوی شورای نگهبان، یک طرح چند مرحله ای را با هدف متشنج کردن فضای سیاسی کشور به اجرا بگذارند: استعفای دسته جمعی یکی از این برنامه ها بود. (۱)

با نزدیک شدن ۲۰ دی، یعنی تاریخ اعلام نظر نهایی هیئت های نظارت شورای نگهبان درباره صلاحیت کاندیداهای مجلس، روز هفدهم دیماه «محمدرضا خاتمی» دبیر کل حزب مشارکت طی مصاحبه ای با خبرنگاران گفت: «هر چه رد صلاحیت ها گسترده تر باشد مشارکت مردم کمتر و در نتیجه مشروعیت نظام خدشه دار خواهد شد. ما در برابر هرگونه رد صلاحیت غیرقانونی ایستادگی می کنیم و آن را نخواهیم پذیرفت و زیر بار آن نخواهیم رفت». (۲) او همچنین پیشاپیش شورای نگهبان را به عملکرد غیر قانونی متهم ساخت و خواستار برخورد رئیس جمهور با این عملکرد شد: «آنچه از رئیس جمهور به عنوان مسئول اجرای قانون اساسی انتظار می رود این است که جلوی تخطی ها و تخلفاتی را که برای آن، پیش بینی نشده که کجا رسیدگی کند که خلاف قانون اساسی نیز هست از جمله در شورای نگهبان، را بگیرد».

برخی دیگر از اعضای حزب مشارکت چون«مصطفی تاج زاده» (۳) و «داوود سلیمانی» (۴) نیز از اعلام«برنامه های جدی» چون به تعویق انداختن زمان انتخابات، غیرقانونی خواندن آن و حتی تحریم سخن به میان آوردند.

نهایتا پس از اعلام نظر شورای نگهبان، وقتی مشخص شد تعدادی از افراد وابسته به جریان اصلاحات از جمله برخی نمایندگان مجلس ششم رد صلاحیت شده اند، اعضای حزب مشارکت رد صلاحیت ها را «کودتای غیرنظامی»، «تهی کردن نظام از جمهوریت» و «اقدامی مغایر با قانون اساسی ملت» توصیف کرده و تصمیم به تحصن در مجلس گرفتند. آنچه بر دامنه این فتنه افزوده بود، سخنان شخص «سید محمد خاتمی» و وزیر کشورش بود که بدون هیچ سند و مدرکی خطاب به نمایندگان گفته بودند «۱۹۰ کرسی تکلیفش از قبل معلوم شده است».(۵)

سرانجام ساعت چهار بعداز ظهر ۲۱ دیماه ۸۲ خبر تحصن نمایندگان مجلس ششم بر روی خروجی خبرگزاری ها قرار گرفت. بهزاد نبوی نایب رئیس مجلس و عضو شاخص سازمان مجاهدین به خبرنگاران اعلام کرد که تمام تدارکات لازم برای تداوم تحصن، پیش‌بینی شده‌است و لوازم خواب و خوراک مهیا گردیده است. سناریو کلید خورده و وارد فاز جدیدی شده بود.

در نخستین روز تحصن چهره‌هایی چون معصومه ابتکار، رحیم عبادی، محمد ستاری فر، زهرا شجاعی، صفدر حسینی که همگی از اعضا یا منسوبین به حزب مشارکت به شمار می‌آمدند، در جمع متحصنین حاضر ‌شدند و با آنان اعلام همراهی ‌نمودند.(۶)

معاونان برخی از وزارتخانه‌های دولت اصلاحات نیز که گرایش سیاسی به حزب مشارکت داشتند، در جمع متحصنین حضور ‌یافتند. در همین راستا «محسن امین‌زاده» از مؤسسین حزب مشارکت که کسوت دولتی معاون آسیا و اقیانوسیه‌ وزارت امور خارجه‌ دولت اصلاحات را بر تن‌کرده بود، روز دوم بهمن ماه در جمع متحصنین ابراز عقیده کرد که «من آمده‌ام از کار بزرگ و ارزشمند شما تشکر کنم. شما از ما حمایت می‌کنید و اقدام و تدبیر و اعتراض و واکنش شما در سیاست خارجی به ما کمک می‌کند. شما از ارزش‌های نظام بر پایه‌ اصلی قدرت نظام حمایت می‌کنید و این همان چیزی است که هر دیپلمات در سطح دنیا به آن نیاز دارد».(۷)

دولت خاتمی با تمامی توان رسما به متحصنین پیوسته بود. به گفته بهزاد نبوی، ۱۶ عضو کابینه خاتمی، تمام استانداران و بیش از ۲۰۰ معاون وزیر و ۲۰۰ فرماندار و ۲۰۰ رئیس دانشگاه استعفا دادند، اما خاتمی که با تحرکاتی از این دست به شدت مخالف بود، در مقابل استعفای دولتی ها ایستاد و گفت: «یا همه می مانیم و انتخابات سالم رقابتی برگزار می کنیم یا همه می رویم». (۸)

البته مخالفت خاتمی با اقدامات رادیکالی چون استعفا به معنای آن نبود که او برنامه ای برای تضعیف شورای نگهبان و نظام ندارد. رئیس دولت اصلاحات که در مقصد و مقصود با یاران افراطی خود مشترک بود، سعی کرد برای تحت فشار قرار دادن نظام، طریق مورد نظر خود را بپیماید. خاتمی و مهدی کروبی، رئیس وقت مجلس که او نیز راه خود را از افراطیون جدا کرده بود، در نامه ای به رهبر انقلاب، اقدام شورای نگهبان را «گره ایجاد شده» خوانده و خواستار گشودن آن شدند؛ اما پاسخ قاطعی شنیدند: «انتخابات براى مصالح کشور و ملت ما داراى اهمیت حیاتى است و باید سالم، با نشاط و پرشور برگزار گردد. این یکى از وظایف مسئولان و اداى دین در برابر ملت فداکار و مجاهدات و خون هاى مطهر شهیدان است و به خاطر آن شایسته است که برخى گلایه‌هاى دستگاه ها از یکدیگر نادیده گرفته شود و همه دست در دست، این گونه وظایف بزرگ را به بهترین و سالم ترین وجه به انجام برسانند».(۹)  رهبر معظم انقلاب همچنین طی سخنانی برگزار شدن انتخابات را حق مردم خوانده و تاکید کردند که شانه خالی کردن از مسئولیت برگزاری انتخابات به شکل استعفا یا به هر شکل دیگر، خلاف قانون و حرام شرعی است.(۱۰)

بعدها آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب فاش کردند که جریان اصلاحات از جمله شخص خاتمی و کروبی، تمامی توان خود را به کار بستند تا انتخابات را به تعویق بیاندازند: «واقعاً خودشان را کشتند که شاید بتوانند در یک برهه‌اى انتخابات مجلس را عقب بیندازند، اما نتوانستند. رؤساى قوا با هم¬دیگر هم¬دست شدند که نگذارند انتخابات مجلس شوراى اسلامى سر وقت انجام بگیرد، اما نتوانستند. خیلى تلاش کردند، آمدند، بحث کردند، حرف زدند، روزنامه نوشتند، امضاء جمع کردند، مأمورین دولتى را بسیج کردند، ولى الحمدلله نتوانستند». (۱۱)

به هر تقدیر، تحصن که در حقیقت با هدف اعمال فشار بر شورای نگهبان برای تجدید نظر در احراز صلاحیت رد صلاحیت شدگان انجام شد، با اعلام نظر نهایی شورای نگهبان در تاریخ دهم بهمن ماه عملا به اهداف خود دست نیافت. تا اینکه دوازدهم بهمن ماه ۱۲۵ نماینده با قطع امید از همراهی خاتمی، به صورت دسته جمعی استعفای خود را تقدیم هیئت رئیسه مجلس کردند. در این میان، چون استعفای دسته جمعی با ماده ۹۵ آئین نامه داخلی مجلس مغایرت داشت، نمایندگان مذکور می بایست یکایک استعفا می دادند، اما در کمال تعجب آن نمایندگان این کار را نکردند و تا پایان عمر مجلس ششم تنها پنج نماینده دست به استعفا زدند که نهایتا استعفای چهار تن از آنان مورد تصویب مجلس قرار گرفت. این-گونه بود که ماجرای تحصن و از رسمیت انداختن مجلس بدون هیچ نتیجه ای برای متحصنین پایان یافت. نهایتا خاتمی نیز  اعلام کرد که «ما چاره ای جز ماندن و برگزار کردن انتخابات نداریم».

این رفتار خاتمی صدای«سعید حجاریان» را نیز درآورد: «بخشی از اصلاح طلبان فقط اسمشان اصلاح طلب است. این ها مثل شبه دموکراسی، شبه اصلاح طلب هستند. این ها مثل پراید عمل می کنند. پراید که نمی تواند ۲۴ میلیون رأی را بکشد…البته باید از نیروهای ضعیف تر هم استفاده کرد، اما نباید سرکردگی جنبش را به این ها داد». (۱۲)

در آن دوران اختلافات درون جبهه سکولار تا جایی بالا گرفت که برخی نمایندگان مجلس ششم قصد طرح سوال از خاتمی به علت تصمیم او برای برگزاری انتخابات را داشتند که پس از دیدار با خاتمی، از پیگیری این طرح منصرف شدند. روزنامه اصلاح طلب «شرق» از میان نمایندگان پیگیر طرح سوال که با خاتمی ملاقات کرده و منصرف شدند، اسامی«محمد دادفر»، «سید ناصر قوامی»، «علی اکبر موسوی خوئینی»، «شمس الدین وهابی» و «احمد میدری» را منتشر کرد و نوشت: «در این دیدار نمایندگان انتقاد خود را از خاتمی عنوان کردند مبنی بر اینکه چرا به برگزاری انتخاباتی تن داد که خود آن را ناعادلانه و غیر آزاد خوانده است، خاتمی هم متقابلا ضمن تاکید بر اینکه چاره ای جز برگزاری انتخابات نداشته است از نمایندگان خواسته بود تا از طرح سوال خود منصرف شوند؛ زیرا در غیر این صورت مجبور خواهد شد در پاسخ به سوال نمایندگان به مسائلی اشاره کند که بخشی از آن شامل اقدام نمایندگان در تحصن و استعفا خواهد بود.»(۱۳)

انتخابات مجلس هفتم در حالی برگزار شد که سکولارها نه موفق به تسلیم نمودن شورای نگهبان برای تائید صلاحیت خود شده و نه توانسته بودند مردم را به حمایت از خود و علیه نظام بشورانند. آنها در آستانه برگزاری انتخابات تمام توان خود را بر کاستن از حضور و مشارکت مردم در انتخابات متمرکز کردند تا بدین وسیله، به زعم خود مشروعیت مجلس آینده را زیر سوال ببرند، اما پس از چند هفته آتش بازی سنگین و بمباران تبلیغاتی از داخل و خارج برای کم رنگ نمودن حضور مردم، فردای اول اسفند ۸۲، انتخابات هفتمین دوره‌ مجلس شورای اسلامی در موعد مقرر و با حضور و مشارکت گسترده‌ مردم در سرتاسر حوزه های انتخابیه‌ کشور بر گزار شد. در حالی که رادیکال ها و حامیان خارجی شان حضوری کمتر از ۲۵ در صد را در انتخابات تبلیغ و پیش بینی می کردند، در بسیاری از حوزه های انتخابیه، حضور مردم ۷۰ و ۸۰ درصد بود و در مجموع کشوری نزدیک به ۵۵ درصد از واجدین حق رأی، پای صندوق های رأی حضور به هم رسانده و در انتخابات شرکت کردند. این میزان مشارکت به مراتب بالاتر و گسترده تر از میزان مشارکت مردم در انتخابات دومین دوره‌ی شوراها (۹ اسفند ۱۳۸۱) بود که ناظر و مجری آن، طیف اصلاح‌طلب بوده و از سوی این طیف، آزادترین انتخابات پس از پیروزی انقلاب لقب گرفت. اصول گرایان، اکثر صندلی های مجلس را تصاحب کردند.

 

اسامی نمایندگان متحصن به شرح زیر است :

اسامی ۱۳۹ نفر از نمایندگان متحصن مجلس ششم که اقدام به تحصنی ۲۸ روزه کردند به شرح ذیل می باشد:
– محسن آرمین نماینده تهران
– حسین آفریده نماینده شیروان
– مهدی آیتی نماینده بیرجند
– غلام‌حیدر ابراهیم ‌بای‌سلامی نماینده خواف و رشتخوار
– علی‌محمد احمدی نماینده الیگودرز
– عیسی‌قلی احمدی‌نیا نماینده ایذه و باغملک
– محمود اخوان‌بازارده نماینده لنگرود
– نماینده مرحوم سنندج و دیواندره و کامیاران
– عسگر اسلام‌دوست‌ کاربندی نماینده طوالش‌ و رضوانشهر و ماسال
– حبیب‌اله اسمعیل‌زاده نماینده فلاورجان
– محمدرضا اسمعیلی مقدم نماینده قم
– جواد اطاعت نماینده داراب
– مقصود اعظمی نماینده نقده و اشنویه
– اکبر اعلمی نماینده تبریز و آذرشهر و اسکو
– بهروز افخمی نماینده تهران
– جعفر افقهی‌ فریمانی نماینده فریمان و سرخس
– علی اکبرزاده نماینده ورزقان و خروانق
– حسن الماسی نماینده پارس‌آباد و بیله‌سوار
– شهربانو امانی انگنه نماینده ارومیه
– سیدفاضل امیر جهانی نماینده ابهر و خرم دره
– سیدابراهیم امینی نماینده ممسنی (نورآباد)
– حسین انصاری‌‌راد نماینده نیشابور
– محمدباقر باقری‌نژادیان‌فرد نماینده کازرون
– غلامحسین برزگر نماینده سپیدان (اردکان)
– قهرمان بهرامی نماینده مبارکه
– سهراب بهلولی قشقایی نماینده فیروزآباد
– رحمان بهمنش نماینده مهاباد،
– احمد بورقانی فراهانی نماینده مردم تهران
– سمیر پورجزایری نماینده خرمشهر
– احمد پورنجاتی نماینده تهران
– محمد پیران نماینده رزن
– نورالدین پیرموذن نماینده اردبیل و نمین و نیر
– عبدالرحمن تاج‌الدین خوزانی نماینده اصفهان
– علی تاجرنیا نماینده مشهد
– محسن ترکاشوند نماینده تویسرکان
– علی تقی زاده نماینده خوی
– غلامحسین تکفلی نماینده مشهد
– حسن توفیقی نماینده کاشان و اران و بیدگل
– سید ولی‌اله توکلی طباء ‌زواره نماینده اردستان
– علی‌اکبر جعفری نماینده ساوه،
– جلال جلالی‌زاده نماینده سنندج و دیواندره و کامیاران
– سهیلا جلودارزاده نماینده تهران
– رسول جماعتی مالوانی نماینده فومن و شفت
– علی حسنی نماینده اراک
– شهباز حسین‌زاده تقی‌آبادی نماینده میاندوآب و شاهین‌دژ و تکاب
– سیدمسعود حسینی نماینده قروه
– الیاس حضرتی نماینده تهران

– فاطمه حقیقت‌جو نماینده تهران

– عبدالرضا حیدری‌زادی نماینده ایلام و شیروان‌چرداول، ایوان و مهران
– سیده فاطمه خاتمی نماینده مشهد
– سیدمحمدرضا خاتمی اردکانی نماینده تهران
– ناصر خالقی نماینده اصفهان
– مصطفی خان زادی نماینده دماوند و فیروزکوه
– محمدحسین خلیلی‌اردکانی نماینده کرج
– سیدحسن خوشرو نماینده کرمان
– مرتضی خیرآبادی نماینده سبزوار
– محمد دادفر نماینده بوشهر و گناوه و دیلم
– حاصل داسه نماینده پیرانشهر و سردشت
– فاطمه راکعی نماینده تهران
– محمد رشیدیان نماینده آبادان
– سیدابوالفضل رضوی نماینده نایین
– احمد رمضان‌ پور نرگسی نماینده رشت
– حسن رمضانیان‌ پور نماینده شهرضا
– حسین روزبهی نماینده ساری
– حسن زحمتکش نماینده آستارا
– جلیل سازگارنژاد نماینده شیراز
– ابوالقاسم سرحدی‌زاده نماینده تهران
– محمد علی سعدائی جهرمی نماینده جهرم
– محمدرضا سعیدی نماینده تهران
– بهیار سلیمانی نماینده فسا
– داود سلیمانی نماینده تهران
– منصور سلیمانی میمندی نماینده شهر بابک
– عبداله سهرابی نماینده مریوان
– سید علی سید آقا میری نماینده دزفول
– ولی‌اله شجاع پوریان نماینده بهبهان
– جاسم شدید زاده نماینده اهواز
– ابوالفضل شکوری نماینده زنجان و طارم
– علی شکوری راد نماینده تهران
– سید ماشاءالله شکیبی نماینده فردوس
– احمد شیرزاد نماینده اصفهان
– رضا صالح جلالی آستانه نماینده آستانه اشرفیه
– ‌گل محمد صالحی نماینده لردگان
– رسول صدیقی بنایی نماینده بناب
– ذبیح‌اله صفائی نماینده اسدآباد
– محسن صفایی فراهانی نماینده تهران
– مصطفی طاهری نجف‌آبادی نماینده نجف‌آباد و تیران و کرن
– سید مهدی طباطبائی نماینده آباده و بوانات و خرم بید
– علی ظفرزاده نماینده مشهد
– غلامعلی عابدی نماینده نهبندان و بخش سربیشه
– ابوالقاسم عابدین پور نماینده تربیت حیدریه
– پیمان عاشوری بندری نماینده بندر ماهشهر و امیدیه
– محمد عبائی خراسانی نماینده مشهد
– غلامرضا عبدالوند نماینده درود و ازنا
– حمیده عدالت نماینده دشتستان (برازجان)
– سید احمد عظیمی نماینده شیراز
– محمدرضا علی حسینی عباسی نماینده نهاوند
– کریم فتاح پورموانه نماینده ارومیه
– محمد فرخی نماینده جیرفت
– علی قنبری نماینده اردل و‌ فارسان و گوار
– سید ناصر قوامی نماینده قزوین
– محمد کاظمی نماینده ملایر
– جعفر کامبوزیا نماینده زاهدان
– جمیله کدیور نماینده تهران
– سید منصور کشفی نماینده لار
– عبداله کعبی نماینده آبادان
– حمید کهرام نماینده اهواز
– محمدعلی کوزه‌گر نماینده شهریار
– الهه کولایی نماینده تهران
– محمد کیافر نماینده میانه
– محمد کیانوش راد نماینده اهواز
– غلامرضا گرزین نماینده قائم شهر و سوادکوه
– جعفر گل‌باز نماینده ساوجبلاغ و طالقان
– حسین لقمانیان نماینده همدان
– مصطفی محمدی نماینده پاوه و جوانرود
– مهرانگیز مروتی نماینده خلخال و کوثر
– رجبعلی مزروعی نماینده اصفهان
– اکرم مصوری منش نماینده اصفهان
– رسول مهرپرور نماینده درگز
– سیدعلی اکبر موسوی نماینده تهران
– میرطاهر موسوی نماینده کرج
– میرطاهر موسوی نماینده‌ تبریز و اسکو و آذرشهر
– سید مجتبی موسوی اجاق نماینده کرمانشاه
– سید باقر موسوی جهان آباد نماینده بویراحمد (یاسوج)
– سید عیسی موسوی نژاد نماینده خرم‌آباد
– احمد میدری نماینده آبادان
– محسن میردامادی نجف آبادی نماینده تهران
– منصور میرزا کوچکی بروجنی نماینده بروجن
– رحمن نامجو نماینده بوکان
– بهزاد نبوی نماینده تهران
– عبدالمحمد نظام‌الاسلامی نماینده بروجرد
– علی نظری نماینده اراک
– محمد نعیمی پور نماینده تهران
– علی محمد نمازی نماینده لنجان (زرین شهر)
– سید رضا نوروز زاده نماینده اسفراین
– علی اصغر هادی زاده نماینده محلات و دلیجان
– سراج‌الدین وحیدی مهرجردی نماینده تفت و میبد
– سید شمس وهابی نماینده تهران
– میرمحمود یگانلی نماینده ارومیه
– رضا یوسفیان نماینده شیراز

انتهای پیام/