درباره دماوند

شهرستان دماوند، منطقه ای کوهستانی است که در قسمت جنوبی سلسله جبال البرز مرکزی و در قسمت شمال شرقی و هفتاد کیلومتری استان تهران واقع شده است. که از شمال به لاریجان از شهرستان آمل و سواد کوه از شهرستان قائم شهر، از جنوب و جنوب شرقی به گرمسار و ورامین و از شرق به شهرستان فیروزکوه و از غرب به تجریش تهران و شمیران و لواسانات محدود است.

این شهرستان جزء استان تهران بوده و مساحت آن در حدود ۲/۴۶۴۵ کیلومتر مربع بوده و در جهت شرقی و غربی(طول )گسترش داشته و ارتفاع متوسط این شهرستان حدودا ۱۸۰۰متر از سطح آبهای آزاد است و در بین ۲۰/۳۵ تا ۵۵/۳۵ درجه عرض شمالی و ۵۳/۵۱ تا ۱۰/۵۳ طول شرقی واقع شده و بلندترین طول آن در جهت شرقی – غربی ۱۳۰کیلومتر و در جهت شمالی- جنوبی ۸۵ کیلومتر است و به شکل یک شش ضلعی نامنظم است.

(شهرستان دماوند بر اساس آخرین سرشماری سال ۱۳۸۵حدودا ۹۸۰۵۳نفر جمعیت داشته که از این تعداد۷۲۳۹۸ نفر (۰۷۴/۰)در جامعه شهری و ۲۵۶۵۵ نفر (۰۲۶/۰)در جامعه روستایی ساکن هستند.)شهرستان دماوند ،رودهن ، کیلان ، آبسرد و آبعلی دارای بخش مرکزی شامل دهستانهای تاررود ، ابرشیوه و جمارود (جمع آبرود)و بخش رودهن شامل دهستانهای مهرآباد و آبعلی است که ۹۲ روستا را در خود جای داده است.

بخش اعظم این شهرستان کوهستانی است،به طوری که در شمال آن کوههای مرتفعی نظیر سیاه چال و چنگیزچال و در بخش جنوبی آن کوههای قره آغاج و در بخش میانی جلگه های گیلاوند و رودهن و بومهن که شیب ملایمی به طرف جنوب دارند،قرار دارند.

از نظر تقسیمات آب و هوایی دارای اقلیم نیمه استپی سرد در بخش میانی و در ارتفاعات،دارای اقلیم کوهستانی است که عمده نزولات آن به صورت برف است که در ارتفاعات۲۸۰۰-۳۰۰۰ متر به بالا این اقلیم را می توان مشاهده نمود.ارتفاع متوسط از سطح دریا حدود ۲۰۰۰متر و حداکثر درجه حرارت در تابستان ۳۵درجه و حداقل آن در زمستان گاهی تا۲۰- درجه می رسد و میزان بارندگی ۳۲۵میلی متر بوده که در ارتفاعات از بارش بیشتری برخوردار است.از نقطه نظر درجه حرارت سردترین ماه سال به دی ماه با میانگین حدود ۱/۰و میانگین حداقل ۱/۵- درجه سانتی گراد و گرمترین ماه سال به تیر ماه با میانگین ۹/۲۵و حداکثر ۳/۳۲تعلق دارد.۴ماه از سال آذر ،دی،بهمن و اسفند دارای شرایط اقلیمی خیلی مرطوب و آبان ماه شرایط مرطوب و فروردین نیمه مرطوب و دو ماه مهر و اردیبهشت دارای شرایط اقلیمی نیمه خشک و ماههای تابستان غیر از مرداد و شهریور شرایط بیابانی را دارا می باشد.بدین ترتیب شهرستان دماوند دارای اقلیم نیمه خشک سرد است که در تابستان به علت گرمای شدید ،خشکی فیزیکی و در زمستان بدلیل سرمای فوق العاده ،خشکی فیزیولژیک حاکم می گردد.این منطقه توسط رودخانه های پر آب تار و بار و آه و ایرا ،دلیچای لار و سایر رودخانه های تار و بار که یکی ازآنها از شرق سرچشمه می گیرد و دیگری از شمال غربی جاری شده از قریه مشاء می گذرد. اتصال این دو رودخانه ،تشکیل رود دماوند را می دهد که ابتدا به طرف جنوب جاری شده و پس از پیمودن ارتفاعات کوه قوچ به جاجرود متصل می شود.

این شهرستان چون در میان کوههای برف گیر واقع شده ،اراضی اطراف آن به واسطه فراوانی آب،دارای باغهای متعدد و حاصلخیز است.روستاهای شمال غربی آن مانند احمدآباد و چشمه اعلاء و دشت مزار که باغستانهای آن میوهُ فراوان دارند. بخشهای مرکزی دماوند دارای زمینهای آبرفتی نسبتا وسیع قابل کشاورزی است.در این قسمت زمینهای زیر کشت و باغات میوه دیده می شود.در بخش جنوبی این شهرستان که فاقد آبهای زیر زمینی و دارای مناطق نسبتا خشک است از آمادگی کمتری برای کشت برخوردار است.در این مناطق میوه های گرمسیری مانند انار و انجیر به عمل می آید.در مناطق مرکزی انواع میوه ها و محصولات کشاورزی به ویژه سیب ،گلابی ،قیسی ،گیلاس ،آلبالو ،سیب زمینی ،گردو ،لوبیا ،گندم ،گوجه و خیار از محصولات فراوان و قابل صدور و فروش است.شغل اصلی مردم دماوند،کشاورزی و دامپروری بوده و هزاران خانوار روستایی از این راه امرارمعاش می کنند.البته از این میان عده ای با تولید صنایع دستی از قبیل :گلیم ،بافته های پشمی و سفال و کار در معدن و کارگاههای کوچک،و روستاهای اطراف کوه تا حدودی از توریست های منطقه زندگی خود را تأمین می کنند . وضعیت آب و هوایی سبب شده که این منطقه از پوشش گیاهی خوبی برخوردار باشد و همین باعث شده تا زمینه برای فعالیت دامپروری مهیا گردد.وجود نهرها،رودخانه ها و چشمه ها سبب گردیده تا باغ ها و کشتزارهای متعدد و فراوانی بوجود آید.

در سالهای اخیر پرورش زنبورعسل دراین شهرستان ،یکی از شغل های قابل توجه بوده و عده زیادی را به خود مشغول کرده است .عسل دماوند اکنون از لحاظ جنس و مرغوبیت توجه بسیاری را در بازار به خود معطوف داشته است.

این شهرستان از مناطقی است که با امکانات بالقوه و خدادادی اعم از مواد معدنی ،تولیدات قابل توجه کشاورزی و دامی ،گیاهان کمیاب و دارویی ،چشمه های فراوان آب معدنی ،می تواند عرصه های نوید بخشی در جهت اعتلای شهرستان و استان باشد.و وجود آثار باستانی و مناظر دیدنی و زیبای کوهستانی که در استان بی نظیر است می تواند همه ساله عده زیادی را به سوی خود جلب کند.

قله بلند و باشکوه دماوند با ارتفاع ۵۶۷۱متر در ۲۵کیلومتری شمال شهر دماوند واقع شده و بلندترین قله کشور ایران است ،همیشه پر برف بوده و به عنوان نماد و سمبل ملی همواره مورد توجه و اهمیت بوده و فعالیتهای درونی آن کاملا متوقف نشده و اغلب زلزله های ضعیف و یا متوسطی که در مواردی شدید شده است هنوز ادامه دارد.بدین سبب بناهای این شهر و اطراف آن از ابتدای پیدایش آن تاکنون چندین بار خراب شده اند.بخش مرکزی شهرستان دماوند ،شهر دماوند است که در دامنه قله و در میان درهُ حاصلخیز و باصفا و در ۲۵کیلومتری جنوب قله و در ۷۰کیلومتری شرق تهران واقع شده است .این شهر در ۵۲درجه و ۴دقیقه و ۳۵درجه و ۴۳دقیقه عرض جغرافیایی واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا ۲۲۸۷متر و دارای چهار محله ُ درویش در سمت شمال ،محلهُ قاضی در شرق ،چالکا محله در غرب و محلهُ فرامه (چریک) در جنوب شهر واقع شده و به سمت شمال به طول ۷۵کیلومتر به فیروزکوه و ۱۸۰کیلومتر به قائم شهر مرتبط می گردد.همچنین از طریق جاده ای به فاصله ۱۰کیلومتر به سمت شمال باختری به جادهُ آسفالته تهران- آمل متصل می شود.

شهر دماوند در درهَ ای به طول ۹کیلومتر بنا گردیده که اطراف آن را کوههای متعدد و بهم پیوسته ای احاطه نموده که جزو رشته کوههای البرز محسوب می شود.اما نزدیکترین کوهها ،که در کنار و مجاورت شهر واقع شده اند از سمت خاور ،کوههای نیل و زرد و از سمت باختر ،کوههای سر حال و تل کمر می باشد.

آب و هوای شهر سردسیری و ییلاقی بوده،بیشترین درجه حرارت در تابستانها۲۷درجه بالای صفر و کمترین آن در زمستانها ۲۰درجه زیر صفر می باشد.میزان باران سالیانه به طور متوسط ۳۵۰میلی متر است.

تره بار ، گندم ،علوفه ،سیب ،گلابی و دیگر میوه های سردسیری از فرآورده های اطراف این شهر به شمار می روند. البته سیب زمینی ،لوبیا سبز ،سیب درختی و اکثر میوه های درختی را صادر می کنند.آب کشاورزی از چشمه سارها ،رودخانه و چاههای عمیق و نیمه عمیق و آب آشامیدنی از چاه عمیق تأمین می شود.برق دماوند جزو برق منطقه ای تهران بوده و از شبکه سراسری تأمین می گردد.

در کوههای اطراف شهر ،درختان اورس(سرو کوهی) ،انجیر ،زرشک ،بادام کوهی و گیاهانی که کاربرد داروئی و صنعتی دارند مانند گل گاوزبان ،کاسنی ،گل ختمی ،خاکشیر ،قدومه ،گل بنفشه ،شیرین بیان ،باریجه ،بومادران ،گون ،کتیرا و روناس بطور پراکنده می روید.همچنین پوشش گیاهی غنی ،چرای دام را تأمین می کند.

قوچ و میش ،بزکوهی ،شوکا ،پلنگ ،خرس ،گراز ،شغال ،روباه ،خرگوش ،کبک ،تیهو و قرقاول از جمله جانوران و پرندگانی هستند که در کوههای اطراف این شهر وجود دارند.

قابل توجه است که قله با شکوه و با عظمت دماوند که از تهران و مناطق اطراف قابل روُیت است از خود شهردماوند قابل روُیت نیست.

شهرستان دماوند در گذشته جزء استان مازندران بود، که در سال ۱۳۲۵شمسی به شهرستان تبدیل گردید و در سال ۱۳۵۵شمسی طبق تقسیمات کشوری جدید جزء استان تهران محسوب گردید.

شهرها

۱- دماوند– شامل محلات زیر: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 2- کیلان – شامل محلات زیر: 

 

 

 

۳- رودهن – شامل محلات زیر:

 ۴- آبسرد – شامل محلات زیر:

۵- آبعلی – شامل محلات زیر:

 قسمت بخش ها:

۱- بخش مرکزی:

۱-۱دهستان مرا (تار رود) “با مرکزیت روستای مرا” – شامل محلات زیر:

۱-۲ دهستان آبسرد(جمع آبرود)  “با مرکزیت روستای آبسرد” – شامل محلات زیر:

۱-۳ دهستان سربندان(ابر شیوه)  “با مرکزیت روستای سربندان”- شامل محلات زیر:

۲- بخش رودهن:

 ۲-۱ مهر آباد – “با مرکزیت روستای مهر آباد” – شامل محلات زیر:

۲-۲ آب علی- “با مرکزیت روستای آبعلی” – شامل محلات زیر:

منبع: دماوندنامه