شرایط یکسان سازی نرخ ارز را نداریم
اینکه دولت چرا تاکنون به سمت یکسانسازی نرخ ارز نرفته و در بودجه سال ۱۳۹۴ نیز به این موضوع توجه نکرده است، به موضوع گفتوگوی «افکارنیوز» با محمد کردبچه، مشاور رییس سازمان مدیریت و برنامهریزی بدل شد. وی معتقد است که «در حال حاضر با شرایطی که عادی نیست، نباید انتظار داشته باشیم که نرخ ارز را یکسان کنیم.»
به گزارش تارود به نقل از افکارنیوز ، با روی کار آمدن دولت یازدهم نیز مسوولان دولتی اعلام کردند کنترل بازار ارز از اولویتهای مهم اقتصادی این دولت است و از سیاست تکنرخی شدن ارز سخن گفتند. یکی از آسیبهایی که چند نرخی بودن نرخ ارز به اقتصاد ایران وارد میکند، ایجاد فساد و رانت است که در سالهای گذشته گزارشهای متعددی در این زمینه از سوی نهادهای نظارتی مطرح شده است.
حالا با علم به این موضوع، یکسال و نیم از دولت تدبیر و امید میگذرد و در حالی که به نظر میرسید سال ۱۳۹۳، سال یکسانسازی نرخ ارز باشد، اما همچنان ارز دو نرخی را در اقتصاد کشور شاهد هستیم. شواهد نیز حاکی از آن است که احتمالا سال ۱۳۹۴ نیز یکسانسازی نرخ ارز اتفاق نیفتد و دولت در لایحه بودجه سال آینده نیز رقم ۲۸۵۰ تومان را برای نرخ دلار در نظر گرفته است. این در شرایطی است که هماکنون نرخ دلار در بازار آزاد حدود ۳۵۰۰ تومان است؛ یعنی وجود رانت ۶۵۰ تومانی.
اما اینکه دولت چرا تاکنون به سمت یکسانسازی نرخ ارز نرفته و در بودجه سال ۱۳۹۴ نیز به این موضوع توجه نکرده است، به موضوع گفتوگوی «افکارنیوز» با محمد کردبچه، مشاور رییس سازمان مدیریت و برنامهریزی بدل شد. وی معتقد است که «در حال حاضر با شرایطی که عادی نیست، نباید انتظار داشته باشیم که نرخ ارز را یکسان کنیم.» به گفته کردبچه، «یکسانسازی نرخ ارز یک الزامات و پیشنیازهایی دارد که هماکنون آن الزامات فراهم نیست، ولی در صورتی که الزامات این کار فراهم شود، بانک مرکزی میتواند وارد عمل شود.»
* در رابطه با قیمت ارز در لایحه بودجه سال آینده توضیح دهید. دولت رقم ۲۸۵۰ تومان را برای دلار در بودجه انتخاب کرده و این در حالی است که یکی از وعدههای دولت در حوزه اقتصاد، یکسانسازی نرخ ارز بوده است، با این حال، در صورت تصویب رقم ۲۸۵۰ تومان برای دلار در بودجه، فاصله با نرخ دلار در بازار آزاد حدود ۷۰۰ تومان میشود. علت تصمیم دولت در رسیدن به رقم ۲۸۵۰ تومانی چه بود؟
یکسانسازی نرخ ارز همچنان سر جای خود قرار دارد. یکسانسازی نرخ ارز جزو مهمترین سیاستهای ارزی دولت بوده است. نرخی هم که در لایحه بودجه مدنظر قرار گرفته، فقط نرخ محاسباتی است. این نرخ برای این تعیین شده است که سه رقم را با یکدیگر ضرب کنیم که بدانیم منابع ریالی دولت چقدر میشود، زیرا ما از آن طرف میزان صادرات نفت را داریم و اینها را که ضرب میکنیم، در نهایت به یک عددی برسیم. این ارقامی که در بودجه تعیین میشود، فقط جنبه محاسباتی دارد. اما در کل در رابطه با اینکه در عمل چه اتفاقی در حوزه ارز میافتد، به بانک مرکزی مربوط میشود. بانک مرکزی با مداخلهای که در بازار ارز انجام میدهد، میتواند بازار را کنترل کند؛ چراکه اصل کار، کنترلهایی است که در بازار ارز انجام میشود.
* درست است که نرخهای تعیین شده، فقط محاسباتی است، اما همین موضوع باعث دو نرخه شدن ارز در اقتصاد شده است و از سوی دیگر، این نکته را باید مدنظر قرار دهیم که یکسری از کالاها با نرخ ارز مبادلاتی وارد میشود و این موضوع باعث ایجاد رانت در بازار میشود.
در حال حاضر یکی از مشکلات ما به محدودیتهای بینالمللی مربوط میشود. ببینید، باید روند وصولیهای ارزی مناسب باشد تا به سمت یکسانسازی نرخ ارز برویم. اما به دلیل تحریمها و مسایلی که برای بانک مرکزی پیش آمد؛ مثل تحریم بانک مرکزی و مسایلی که برای موسسات مالی بینالمللی برای انتقال ارز بهوجود آمد، انتقال ارز به راحتی صورت نمیگیرد. در واقع اگر انتقال ارز شرایط عادی داشت، به طور قطع بانک مرکزی میتوانست دخالت موثرتری در بازار ارز داشته باشد.
این در حالی است که هماکنون یک مقدار دخالت بانک مرکزی در بازار ایدهآل نیست. به عبارتی، نمیتواند هر زمانی که نوسانات نرخ ارز بیشتر شد، بلافاصله وارد بازار شود و حالا یا ارز بفروشد و یا ارز بخرد تا نوسانات را کنترل کند. به هر صورت بهدلیل محدودیتهای بینالمللی این اتفاقات افتاده است و اگر به تدریج مسایل تحریم حل شود، بانک مرکزی راحتتر میتواند این کار را انجام دهد.
مشکلی که امروز بانک مرکزی دارد، این است که نقدینگی ارزیاش به حدی نیست که بتواند کنترل خیلی موثری در بازار داشته باشد. البته اگر یک مقدار این روند بهبود پیدا کند و مذاکرات با ۱ + ۵ مثبت باشد، بانک مرکزی میتواند توانایی بیشتری در مداخله در بازار ارز داشته باشد و باید به این سمت برود که یکسانسازی را انجام دهد. اما الان به خاطر مسایل ارزی و وصولیهای ارزی مشکل داریم.
* رییسکل بانک مرکزی هم در یکی از اظهارنظرهای خود عنوان کرده بود که پیشنیاز یکسانسازی نرخ ارز، ارتباطات بینالمللی بانکی کشور است و تا زمانی که این امر محقق نشده است، باید روند کنونی را ادامه دهیم.
دقیقا همینطور است. بانک مرکزی اگر وصولیهای ارزی خوبی داشته باشد، خیلی راحت میتواند سیاست یکسانسازی نرخ ارز را اجرا کند. کمااینکه اگر به خاطر داشته باشید، زمانی که وضعیت ارزی ما خوب بود، نوسانات نرخ ارز خیلی کنترلشده بود؛ هم بازار آزاد کنترلشده بود و هم اینکه نرخ مبادلهای در یک حدی باقی ماند و نوسان نداشت.
اگر شرایط عادی باشد، بانک مرکزی به راحتی میتواند این کار را انجام دهد و به سمت یکسانسازی نرخ ارز برویم. در حال حاضر با شرایطی که عادی نیست، نباید انتظار داشته باشیم که نرخ ارز را یکسان کنیم. یکسانسازی نرخ ارز یک الزاماتی دارد که الان آن الزامات فراهم نیست. در صورتی که الزامات این کار فراهم شود، بانک مرکزی میتواند وارد عمل شود.
* در لایحه بودجه سال ۱۳۹۴ افزایش حقوق کارمندان ۱۴ درصد در نظر گرفته شده، در صورتی که تورمی که اعلام شده، ۱۷ درصد است. آیا کاهش درآمدهای نفتی باعث شد که سطح افزایش حقوق کارمندان پایین آید؟
تورم را ما برای سال آینده ۱۴ درصد پیشبینی کردهایم، چراکه ۱۷ درصدی که شما میگویید، برای امسال است. ما سال آینده باید ببینیم تورم چطور است. براساس محاسبات و برآوردهایی که سازمان مدیریت و برنامهریزی انجام داده، آثار اقتصادی ناشی از اجرای بودجه را حدود ۱۴ درصد برآورد کردهایم.
* افزایش قیمت ارز باعث نمی شود که پیشبینی دولت درباره تورم بههم بریزد؟
همه اینها را در نظر گرفتهاند، چون این محاسبات به تازگی انجام شده است. بنابراین اعتبارات هزینهای، سرمایهای و منابع ارزی و ریالی، شاخصهایی بود که در برآوردها مورد استناد قرار گرفته و بر این اساس این پیشبینیها صورت گرفته است. به همین دلیل با توجه به اینکه برآورد کردند تورم سال آینده حدود ۱۴ درصد باشد، افزایش حقوق را هم ۱۴ درصد در نظر گرفتند.
