کیلان، نگین سرسبز دماوند و شهر ادبی و اسطوره ای

کیلان دماوند  شهری با قدمتی به پهنای تاریخ کهن ایران و یکی از مناطق کوهستانی با طبیعتی بسیار سرسبز که در جنوب شرقی دماوند واقع شده است.

در محور فیروزکوه بعد از گذر از منطقه گیلاوند نخستین شهری که پدیدار می شود، شهر پر محصول و فراوان باغی آبسرد است، که با عبور از جاده پیچ در پیچ منطقه آبسرد – کیلان، کهن شهر قدیمی حدود 18 هزار ساله کیلاون خودنمایی می کند.

رودخانه پر پیچ و خم و فضای باغات با درختان سرسبز و سر به فلک کشیده،تصاویری زیبا و خیره کننده از طبیعت را به وجود آورده است.

دره های احاطه شده در میان کوههای رنگارنگ به زیبایی طبیعت شهر کیلان افزوده وهر چه بیشتر قدرت آفریدگار بی همتا را نشان می دهد.

شهر کیلان منطقه ای کوهستانی در12 کیلومتری جنوب شرقی دماوند و درفاصله ی 86 کیلومتری شهر تهران قرار دارد و جزو هشت شهری بوده که برای نخستین بار شهرداری و مدارس جدید در آن تاسیس شده است.

همچنین از محور خراسان جاده قدیم مشهد و ایوانکی نیز به سمت شمال شرقی و جاده ساران می توان وارد شهر کیلان شد که این مسیر در فصل تابستان شاهد حضور بسیاری از گردشگران است که برای بازدید از کیلان وارد این شهر می شوند.

نام کیلان از نام سلسله اساطیری کیان گرفته شده و به احتمال زیاد در ابتدا کیان بوده و به مرور زمان نام آن تغییر پیدا کرده و به شکل کنونی آن در آمده است.

کیلان مشتق از دو کلمه یˈ کی و لانˈ است،ˈ کیˈ نام شاهان کیانی و ˈلانˈبه معنی جایگاه است.

شهر کیلان حتی در دوره ی قاجار و پهلوی از مناطق پر رونق و پر جمعیت دماوند بوده است و بیشتر بزرگان قاجار و خانان محلی در آنجا سکنی می گزیدند.

قدیمی ترین نشانه حضور انسان در کیلان (قلعه حاج عسگر) است که آثاری از انسانهای دوران سنگ متعلق به هزاره شانزدهم قبل از میلاد مسیح در این ناحیه به دست آمده است.

کیلان از هزاران سال قبل تا انقلاب صنعتی و ایجاد توسعه شبکه راه ها و رواج وسایل نقلیه جدید، محوطه تاریخی آن شامل (کیلان، ساران ، کوهان ، کردر، وادان، زان، لومان، زیارت، اوچونک، مغانک، ویرانه و دوآب تا حوالی ایوانکی) در بر می گرفت و به عنوان گذرگاه کاروانان از اهمیت ویژه ای برخوردار بود.

مردم کیلان در زمان های گذشته به زبان فارسی قدیمی ˈتاتیˈ سخن می گفتند که زبان محلی شان سرشار از اصطلاحات و ضرب المثل های بسیار است که حکایت از فرهنگی غنی و با سابقه در این منطقه است.

شهر کیلان دارای آثار تاریخی بسیاری است که از جمله می توان به مسجد جامع، حمام های تاریخی(علی جمال،شمس الدین،عمادالدین)،خانه های تاریخی، باغ های زیبای میوه و قلعه ی حاج عسگر اشاره کرد.

مسجد جامع شهر کیلان حدود یک هزار و 200سال قدمت تاریخی دارد که به دوره ایلخانی و تیموری مربوط می شود و در مرکز بافت قدیم شهر قرار گرفته که بخش عمده ای از آن نوسازی شده است.

این مسجد به سبک مساجد دوران اولیه اسلامی بنا شده و نمای داخلی آن از نظر معماری و گچ بری های سر در و محراب آن بسیار زیباست که در اطراف محراب ردیفی از کاشی لاجوردی نصب شده که روی آن سوره ی مبارکه ˈ نورˈ به خط نستعلیق تالیف شده است.

در داخل مسجد 15ستون قطور وجود دارد که بر ارزش و اعتبار این بنای قدیمی می افزاید.

همچنین حسینیه کیلان جزو نخستین حسینیه هایی است که بعد از واقعه کربلا در ایران ساخته شده است.

شهر کیلان دارای امامزادگان بسیاری است که عبارتند از: امامزاده زین العابدین بن عقیل و زیارتگاه بی بی خدیجه در منطقه ی کوهان، امامزاده عیسی(ع) که بنای این امامزاده بسیار ساده و ابتدایی است و هرساله روز عاشورا جمعیتی بالغ بر 30هزار نفر از مناطق مختلف شهر کیلان به این محل می آیند.

در محله ساران شهر کیلان نیز دو امامزاده دیگر به نام های سید فخرالدین و سید جلال الدین قرار دارد و در منطقه ی کردر امامزاده یعقوب به چشم می خورد.

شهر کیلان دارای خانه های تاریخی بسیاری بوده است که قدمت آنها به دوران قاجار می رسد و متاسفانه تعدادی از آن ها تخریب شده و فقط دو نمونه از آن خانه ها به صورت نیمه ویرانه جزو آثار تاریخی باقی مانده است که به نام های منزل تاریخیˈعلی اکبر بیک ˈ وˈعیسی طباطباییˈ معروف است.

این شهر به لحاظ قرار گرفتن در منطقه خوش آب وهوای کوهستانی دارای چشمه های فراوانی از جمله: چشمه علی، چشمه ماهی، چشمه لقمان، چشمه دیگ و چشمه امیرخان و…است که بعضی از این چشمه ها در اثر حفر چاه های متعدد در منطقه کیلان خشک شده و از بین رفته است.

فضاهای تفریحی در این شهر بسیار است به خصوص در مسیر کیلان- ایوانکی منطقه ای به صورت یک موزه ی طبیعی قرار دارد که مورد بازدید محققان، استادان و دانشجویان است.

همچنین ارتفاعات قره آغاج، دریاچه مصنوعی شاهان دره و قسمت هایی از مسیر رودخانه ˈکیان رودˈ کیلان از نقاط تفرجگاهی محسوب می شود.

شهر کیلان مهد صنایع دستی شهرستان دماوند است که در گذشته ریسندگی و بافندگی به شیوه ی سنتی بخشی از فعالیت اقتصادی این منطقه بوده و پارچه هایی در طرح ها و رنگ های مختلف با کیفیت بسیار عالی تولید می شده است.

مهمترین صنایع دستی این منطقه را می توان حوله حمام، حوله دست وصورت، چادر شب، سفره، پارچه ها ی مخصوص بقچه لباس و چند کارگاه بافت قالی و قالیچه نام برد.

سوغات منطقه کیلان شامل آبنبات، نان محلی، نان شیرمال و توتک، هسته قیسی، لب لبو(هسته زردآلو که با برخی مواد مخلوط می شود)، قیسی، حوله حمام و حوله دست و صورت است که مسافران به عنوان سوغاتی به همراه می برند.

در بخش آموزشی و فرهنگی، شهر کیلان به عنوان دومین مدرسه در سطح شهرستان دماوند و دوازدهمین مدرسه در استان تهران حدود 80 سال قبل تاسیس شده است.

بیش از 98 درصد مردم کیلان باسوادند وچند هزار نفر از افراد تحصیل کرده این منطقه که بالاجبار به مناطق دیگر مهاجرت کرده اند دارای درجات تحصیلی لیسانس، فوق لیسانس، دکترا و دکترای تخصصی هستند و یا در رشته های مختلف دارای مهارت های قابل ملاحظه ای می باشند.

بدون اغراق می توان گفت که قشرتحصیل کرده و متخصص کیلان می تواند کادر متخصص شهرستان دماوند را در همه زمینه ها تامین کند.

بسیاری از پزشکان حاذق کشور و متخصصان علمی در خارج از کشور از اهالی کیلان هستند.

کیلان مهد هنرمندان کشور همچون مهرداد کاظمی و همچنین مدتی حضرت آیت الله طباطبایی نیز در ا ین شهر سکونت داشته و کتاب المیزان ایشان در شهر کیلان تالیف شده است.

شهردار کیلان از ارتقای درجه 2 به 4 این شهر در استانداری تهران و وزارت کشور خبر داد.

جلیل چوبداری افزود: با طرح کنترل آب غیرشرب شهر، امسال باغات کیلان براساس برنامه ریزی دارای آب کافی بودند و قرار است با احداث دو منبع بزرگ و ذخیره آب های جاری به هریک از باغداران به نسبت زمین زراعی و باغ هایشان آب به آنان داده شود تا با این طرح در حفظ باغات شهر گام مهی برداریم.

مردم این منطقه بسیار مهربان، خونگرم، میهمانواز و خوشرو هستند و همچنان بسیاری از خصلت های مردمان روستایی گذشته را با خود دارند.

انتهای پیام/