کیلان،روستای زیارت و جلوه های عاشورای ۱۴۳۵

کیلان و روستای زیارت و امامزاده عیسی(ع) برای مردم شهرستان دماوند و آنهایی که با کیلان و فرهنگ عاشورایی آن آشنایی دارند، نامی بس آشناست که جلوه شکوهمندی از عاشورا را نشان می دهد.

آغاز سخن

وقتی تمام روز‌ها عاشورا و تمام زمینه‌ها کربلاست، تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل . وقتی حسین (ع ) خدایی و خون‌بهای او خداست دیگر شکی نمی‌ماند که خون پاک او نه جوی است و نه رود بلکه اقیانوس بی‌کران پاکی هاست که خروشان و بی‌امان هر خار و خسی را به دست امواج می‌سپارد. با این تدبیر حکیمانه سرمدی به اعتقاد نگارنده هر سرو راست قامتی که در هر نقطه عالم در مقابل توفان سیاه بیداد ایستادگی می‌نماید جز این نیست که آوند وجودش از آن زمزم مصفای حیات‌بخش حسینی سیراب گشته است. از این گذر می‌توان نتیجه گرفت که شکوه جاودانگی حماسه کربلا فراتر از حصار زمان و مکان است.

اگر در این فراز گوشه ای از سنت سوگواری آن خورشید فروزان، سالار شهیدان، سرور آزادگان، پیشوای حق پیشه گان و اشجع شجاعان جهان تقدیم می‌گردد انتظار می‌رود اولاً ادبا، فضلا، شعرا، نویسندگان و محققان کیلانی در جهت تدوین دقیق ، جامع مانع این گنج گران همت گمارند. ثانیاً سایر فرهیختگان شهرستان دماوند از شهر و روستا قلم دست گرفته دین خود را در این راستا ادا نمایند. ان‌شاءالله

همراه با عزاداران حسینی در کیلان

همه ساله در آستانه ماه خون و قیام و به تعبیر حکیمانه حضرت امام (ره) ماه پیروزی خون بر شمشیر، مردم کیلان پرچم‌های عزا برافراشته و مسجد و تکایا را سیاه‌پوش می‌نمایند. در نظر مردم کیلان هر یک از شعایر مذهبی پویای پیام و مفهوم روشن است. از جمله اهتزاز پرچم‌های یا حسین (ع)، السلام و علیک یا اباعبدالله و … بیان می‌دارد که اینجا خیمه گاه حسینی است و در این اردوگاه یاران آن حضرت مجتمع شده‌اند تا عملاً علیه باطل صف‌آرایی نموده و موضع آشتی‌ناپذیر خود را با یزید و یزیدیان اعلام دارند.

خادم الحسین

خادم الحسین قرآن مقدس است که همواره مایه مباهات بوده و خواهد بود. در گذشته پدران ما جهت احراز این مقام معنوی بر هم سبقت می‌گرفته اند. از جمله کسانی که غالباً گوی سبقت را از دیگران می‌ربود مرحوم کربلایی تقی ، نیای اولین شهید کیلان (علی عبدالعلی کاظمی) بود. این غلام وفادار آستان اباعبدالله (ع) با رؤیت هلال ماه محرم زودتر از هر کس دیگر ترک خانه و زندگی می‌نمود و در حسینیه بیتوته می‌کرد و هم او آخرین کسی بود که حسینیه را ترک می‌کرد.

خوان نعمت اباعبدالله (ع)

در ماه محرم در اکثر حسینیه‌ها از طرف‌داران حسینی پذیرایی به عمل می‌آید. هزینه‌ این مجالس از طریق افراد خیر، نذورات و یا موقوفات تأمین می‌گردد. در کیلان موقوفه درآمدزا و قابل توجهی جهت تأمین مخارج حسینی وجود ندارد لکن آحاد مردم از جان و دل هزینه‌های مختلف حسینی را پرداخت می‌نمایند. نکته جالب آن که عامه مردم بسته به سطح درآمد و معیشت خود در سفره داری و تهیه سایر امکانات مشارکت می‌نمایند.حسن این کار در این است که اولاً هر گونه منیتی از بین رفته وافراد از آفت مطرح شدن مصون می‌مانند. ثانیاً به تحقیق یکی از رموز شور و حرارت عزاداری سنتی کیلان مرهون همین همدلی هاست.

مردم کیلان چند ماه قبل از محرم مبالغی را به عنوان هدیه و پیشکش به پیشگاه سرور آزادگان جهان کنار می‌گذارند. اضافه می‌نماید این سنت پسندیده محدود به مردم ساکن نمی‌باشد بلکه کیلانی های مقیم تهران و سایر شهرهای کوچک و بزرگ و حتی کشورهای خارج به هر تقدیر خود را در دهه اول محرم به کیلان رسانیده و این سنت به یاد مانده از نیاکان خود را حفظ می‌نمایند.

نقش روحانیت در عزای سنتی کیلان

مردم کیلان هیچ گاه به لحاظ برنامه‌های عزاداری امام حسین (ع) از پیام آن امام همام غافل نشده چرا که حضور پرمفهوم و جهت بخش روحانیت همواره مورد عنایت بوده و ان‌شاءالله خواهد بود. در تحقیق این مهم گاهی روحانیت از اهل محل بودند. مرحوم آخوند ملا فضل علی پدر مرحوم حاج مسلم فضل علی کاظمی (که ایشان نیز منبری بودند)، مرحوم آخوند ملا نظر علی جد امجد روحانی شهید اسماعیل نظر کاظمی و یا مرحوم آیت‌الله حاج صادق مقدم معروف به شیخ صادق از جمله علمای محلی بودند و گاهی فضلای حوزه‌های علمیه با پذیرش دعوت مردم به کیلان این رسالت بزرگ و برعهده می‌گرفتند. مرحوم حضرت آیت‌الله برهان یکی از این فرزانگان است که نام همیشه آشنایش هنوز بر سر زبان‌هاست.

مراسم پرشکوه ، دیدنی و کم نظیر روز هشتم

در این خصوص که در تاریخ وقایع کربلا بسیار حساس است عزاداری مردمی کیلان رنک و صبغه خاصی به خود می‌گیرد. در اولین ساعات این روز عده‌ای مشغول بستن نخل می‌شوند. در باور مردم کیلان نخل سمبلی از تابوت امام‌حسین (ع) است. (گرچه آن مصباح هدایت و سفینة نجات در نهایت غربت و مظلومیت نه تنها تابوت نداشت بلکه کسی نبود حتی پیکر مطهر چاک چاک شما از زمین بردارد) با این تعبیر آراستن نخل با پارچه‌های سنگین نظیر ترمه و نوشته‌های ارزشمندی و به ویژه بستن عمامه سبز در بالاترین نقطه نخل به عنوان سر بریده امام شهیدان از مظاهر دیگر عزاداری سنتی کیلان است. این تابوت سمبلیک که بوسه گاه حسینیان است بر حزن جمعیت می‌افزاید . باری در بعدازظهر روز هشتم مردم محله‌های مختلف کیلان خود را به محله عمادالدین می‌رسانند به طوری که خیابان منتهی به مرکز درمانی شهید دکتر پروین ناصری به پیش و پس نهاده نوحه مخصوصی به نام حیدر- حیدر را سر می‌دهد که سخت مورد استقبال همگان قرار می‌گیرد.

چنانچه گذشت نخل خودبه‌خود ایجاد حزن می‌کند اما با صدای سوزناک چاوشی خوان‌های پای نخل سیل اشک از چشم زن و مرد جاری می‌شود. عده ای از بزرگ‌ترها در این روز یادی از مرحوم عمو محمود و کربلایی اصغر (چاووش خوان‌های قدیمی) می‌کنند. گفتنی است در سال‌های اخیر این توفیق نصیب حاج اکبر (معروف به اکبر صلواتی) و مشهدی حبیب مؤذن گردیده است. به هر روی با رسیدن نخل به میدان مرکزی کیلان چندین گوسفند نذری ذبح می‌شود و هم زمان یکی با پاشیدن دانه‌های اسفند روی آتش فضا را معطر می‌سازند. این برنامه با عزاداری هیئت زنجیرزنی ، سینه‌زنی و حمل علم و کتل تا مزار شهدای کیلان ادامه می‌یابد.

روز هشتم محرم فرا می رسد مردم شور دیگری دارند از این روز به بعد مراسم سنتی و اصلی شهر کیلان شروع می شود .

صبح روز هشتم نخل که نماد تابوت  امام حسین(ع) است را از حسینیه ی مرکزی شهر کیلان حرکت داده در محلی به نام محله ی عمادین شروع به پوشاندن لباس می کنند و آن را با آینه ، شمشیر و پارچه های سبز به علاوه ی لباس مخصوص نخل می پوشانند و دوسیب قرمز را بر سر شمشیر های نخل میزنند که عده ی زیادی به آن اعتقاد فراوانی دارند و سعی می کنند در انتهای مراسم آن را ازآن خود کنند.در این روز عده ای نبات و نان و عده ای پارچه های سبز بریده شده که با بدنه ی نخل تبرک شده را بین مردم پخش می کنند، این کار تقریبا تا اذان ظهر به طول می انجامد.

اکنون ظهر شده و اذان ظهر در سراسر شهر طنین انداز می شود مردم هر محله ای به در حسینه های همان محل مشغول برپایی نماز جماعت می شوند و بعد از آن و صرف نهار به محله ی عمادین می روند و مراسم زیبای سینه ی حیدری را اجرا می کنند سپس عده ای نخل را به حرکت در آورده پشت نخل مشغول سینه زنی می شوند و دسته های متعدد زنجیر زنی به پشت نخل به سمت قبرستان بهشت فاطمه ی محله ی شمس ها میروند و در آن محل به در گذشتگان بویژه شهدا عرض ادب می کنند و مراسم خاصی را بوسیله ی علامت ها به نشانه ی سلام دادن انجام میدهند و بعد به سمت گورستان بهشت رضا واقع در محله ی فاجان رهسپار می شوند.

با رسیدن به آن مکان هیئت زنجیر زنی محله ی میزبان به استقبال باقی دسته ها می رود و با رسیدن به هم همان مراسم سلام دادن را انجام می دهند و روبروی مزار شهدا ی آن محله مشغول سه ضرب زنجیر زدن می شوند در انتها هم با سه نوای عطشان حسین ، غریب حسین ، یا ابا عبد الله مراسم را به پایان می برند. اما کسی به خانه اش نمیرود همه راهی تکایای محله ی خود می شوند و مشغول سینه زنی ، سخنرانی ، نماز ، اندکی استراحت و صرف شام می شوند بعد از آن هییت محله ی اتحاد به سمت محله ی فاجان می رود و مراسم زنجیر زنی را به انجام می رساند حال دیگر از نیمه شب گذشته است و همه به خانه هایشان باز می گردند.

شب عاشورا وصف‌ناپذیر است

در شب عاشورا تا سحرگاهان، کیلان در جوش و خروش است . کوی و برزن و خیابان‌های منتهی به حسینیه مملو از جمعیت است. گرچه مساجد و تکایا ساران، فاجان ، گاراژ ، کوهان و زیارت با انبوه سوگواران حسینی تجلی عظمت دیگری است لکن آنچه در حسینیه بزرگ کیلان می‌گذرد خارج از وصف است. اغلب شمار دل‌باختگان به سید شهیدان به حدی است که جهت صرف شام ۳ نوبت جابه‌جایی صورت می‌گیرد. در این شب به لحاظ تراکم و حجم سنگین برنامه‌ها بر خلاف سایر شب‌ها بعد از اقامه نماز جماعت سفره پربرکت حسینی گسترده شده و بلافاصله بعد از پایان یافتن پذیرایی، جمعیت حاضر قیام نموده و به چند گروه تقسیم می‌شوند و هر گروه در مسیر مشخص قرار می‌گیرند تا آماده استقبال از عزاداران سایر محله‌های شهر گردند. از قدیم‌الایام رسم بر این بوده که در شب عاشورا مردم محله‌های مختلف کیلان جهت تعظیم شعایر اسلامی و عرض تسلیت به عزاداران حسینیه مرکزی تحت هر شرایطی در این میعادگاه مقدس مجتمع شوند . در این میان استاده مردمان محله زیارت حیرت‌آور است باخت چرا که این دل‌سوختگان حسینی حتی در شرایط نامساعد جوی و بارش برف و باران و سرمای استخوان سوز زمستانی با عبور از کوه ، دره و شیارهای حدفاصل کیلان و زیارت با چراغ‌های زنبوری و حمل علم و کتل به هر تقدیر خود را به میعاد هرساله می‌رسانند. بنا بر سنت دیرینه در گروههای استقبال کننده آن‌قدر در فضای باز می‌مانند تا میهمانان عزیزشان در حسینیه جلوس نمایند. در این قسمت سلام دادن و پاسخ‌گویی میزبان با محتوایی دل‌نشین، حماسی و پررمزوراز یکی از زیباتری قسمت‌های برنامه به شمار می‌آید.

از طرفی تجربه نشان داده است بسیاری از تصمیمات مهم و یا مشکلات لاینحل به حول و قوه الهی و به واسطه عزم عمومی در این شب پرماجرا حل ‌وفصل گردیده است. از جمله مشکلاتی که نه در سال‌های اخیر بلکه در گذشته نیز وجود داشت محدود بودن فضای حسینیه بوده است که به پشتوانه تصمیمات مؤثر شب عاشورا، از ۱۰۰ سال گذشته تاکنون در زمینه توسعه و یا تجدید ساخت آن اقدام گردیده است.

در حال حاضر جدیدترین بلکه مهم‌ترین اقدام به احداث بزرگ‌ترین مرکز علمی، فرهنگی و تحقیقی امام‌حسین (ع) با بیش از ۲۰۰۰ مترمربع زیربنا می‌باشد که در سطح استان تهران کم‌نظیر است. پیش‌بینی می‌گردد این پایگاه نور و هدایت که به نام مقدس حضرت اباعبدالله الحسین (ع) ثبت و ضبط گردیده تا چندین سال پاسخ‌گوی همایش پرشکوه پروانگان شمع وجود حضرتش باشد. ان‌شاءالله

راه‌پیمایی بزرگ روز عاشورا

هر کس برای یکبار راهپیمایی روز عاشورای کیلان را دیده باشد بی‌تردید بر عظمت وصف‌ناپذیر آن مهر تأیید خواهد گذاشت چرا که اگر گفته شود بزرگ‌ترین راه‌پیمایی عاشورایی در سطح شهرستان دماوند در کیلان شکل می‌گیرد گزافه نیست. بر این اساس در نخستین ساعات بامداد این‌روز، خیل عاشقان امام حسین (ع) از محل های مختلف شهر در قالب هیئت‌ها و دستجات منظم به سوی میدان جنب حسینیه حرکت می‌کنند. در خط سیر این سوگواران حسینی ، عده ای باشیر و شربت و آب گوارا آماده پذیرایی کردن بوده و دمادم اسپند بر آتش می‌ پاشند. از طرفی اهالی قسمت مرکزی کیلان همچون شب گذشته به نشانة تکریم بار دیگر به استقبال این ارادتمندان سراپا شور آستان حسینی می‌روند. جالب آنکه این دو موج پرخروش سوگوار در نقطه ی تلاقی یکی شده بود طور هم‌زمان دست‌ها را به نشانه پیروزی حق بر باطل بلند کرده، به صورت یکصدا آوای بلند و دشمن ستیز «یا حسین» سر می‌دهند. از این نقطه به بعد یک راه‌پیمایی جالب ، دیدنی و کم نظیر در مدت یک نیمروز به سوی زیارت آغاز می‌شود. زیارت آبادی باصفایی است که مرقد مطهر امامزاده عیسی الله (ع) از نوادگان امام زین‌العابدین (ع) را در خود جای داده است. بنا بر باور بسیاری این امامزاده عظیم‌الشأن دارای کشف و کرامات فراوانی است که ازاین جهت تربت پاکش زیارتگاه خاص و عام می‌باشد.

نحوه شکل‌گیری کاروان روز عاشورا در روز حماسی و فراموش‌نشدنی عاشورا و حرکت دادن نخل و حمل علم و کتل در پیشاپیش جمعیت دسته‌های عزادار نظم و ترتیب خاصی می‌یابند؛ به گونه‌ای که روحانیون، معتمدین و سال‌خوردگان در ردیف اول قرار می‌گیرند، متصل به آن‌ها سینه زن‌ها و به همین ترتیب زنجیر زن‌ها و … که هر یک با صف‌آرایی خاصی بر جلالت و شکوه عزاداری سنتی کیلان می‌افزایند. البته در قدیم‌الایام به یاد کاروان اسیران آزادی بخش کربلا قطاری از اشتر که خردسالان را در کجاوه ‌های خود جای می‌داد به سمت زیارت راهی می‌گشت که جلوه‌ای مضاعف داشت (مع‌الاسف سنت زیبا در سال‌های اخیر حضور ندارد). همچنین با روشنگری‌های به عمل آمده چندین سال است که قمه زنی کلاً منسوخ گردیده است .

محل تجمع عزاداران حسینی در روز عاشوراء امامزاده عیسی (ع) روستای زیارت کیلان می باشد که تابلو با شکوهی از محرم را جلوه می دهد.

وصف مسیر راه‌پیمایی و سنن رایج

راه‌پیمایان از دامنه سنگلاخی و پرشیب و نشیب کوهستان مرتفعی به نام سیه آرام آرام بالا رفته و در بلندترین نقطه و به اصطلاح محلی «سر سیه» ضمن توقف کوتاهی از شهدای سرافراز کربلا تجلیل می‌نمایند. جالب آنکه در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی (با عنایت به کربلایی شدن سرزمین لاله خیز ایران) پس از تجلیل از شهدای ایثارگر کربلا (در توقفگاه یادشده) ذکر نام شهدای کیلان توسط یکی از شیفتگان خاندان عصمت و طهارت همراه با طنین آسمانی یا حسین از سوی جمعیت، خود آفرینشگر شکوه دیگری است که به یقین از پیوستگی و جدا‌ناپذیری نهضت خونین امام حسین (ع) و انقلاب اسلامی امام خمینی رضوان‌الله حکایت می‌کند.

انتهای پیام/